Lo Chastel Vielh de Poranh
Las invasions di barbars, que buton sot sobre tot lo territòri qu’encuèi fai part del Piemont al principi del V sècle, e las batalhas seguentas, fan comprener que la chaena alpina era pas pus un obstacle impossible da sobrar, e en conseguença comença a chambiar decò lo sistema d’insediament.
Un di fenòmens mai importants de la nòva articolacion de lhi insediaments, en respòsta a la situacion politica balarina, es l’apareisser di premiers vilatges en colina, per lo besonh de protecion e defença da menaças forestieras de la popolacion del pòst, sensa aver una foncion ma que militara o civila. Lo vilatge fortificat realizat despuèi la fin del IV sècle s’la poncha del Chastel Vielh n’en es un exemple. La colina es plaçaa ental mes del territòri entre Pes e Iòsina, en ruaa Mont Falhòni. Aicì, ental 1993-1996, la Sobreintendença Arqueològica del Piemont a realizat de recerchas qu’an permettut de retrobar un grand nombre de fiblas de cintaa, que remonton al VI sècle.
Entre aquestas una en particular es estaa senhalaa coma produch òraf tipic de la vesta femenina gòtica del VI sècle. Es una granda fibla de cinta fondua en argent e entalhaa embè la tecnica dicha Kerbschnitt (encuèi al Musèu des Antiquitats de Turin).
Lo repert ven da una racòlta superficiala, mas a una valor d’indicator cronològic e documenta un important insediament al temps di Gòts, sensa aver un sens etnic absolut.
