Lo diaul e la Bisimauda
La Bisimauda que contròla nòstre territòri embè siei flancs marcats de canalons profonds a fach naisser una des legendas mai coneissuas, citaa dal professor Alberto Mottini dins “Memorie Storiche di Boves” (1894).
“A lhi abitants de Bueves, sustot lhi campanhins, plai lo vin; e si per sieis jorns a la setmana buevon pas, o gaire, la diamenja se buton chocs dins lhi òstes del país. Aquesta costuma, ben antica, a originat una curiosa legenda.
Una sera d’istaa, vers dètz oras, un abitant del valon de sant Jaco tornava choc a maison, borboteant paraulas sensa sens.
Era sus la via que pòrta a Madòna di Bòscs, entè la Bisimauda se presenta en tota sia grandiosa autessa.
Coma la luna era estremaa darrier la granda montanha, lo paure veia pas la via.
Se ferma e beica fierament la montanha, aprés taca a ensultar-la perqué lhi gavava la lutz e ele polia pas veire ben entè pojava lhi pè, que lo resion pus.
– Ah, si te poleisso veire un bòt per terra e esbatter-te a ca’ del diaul, montanha maledicha!
Sabo pas çò que donario per te campar aval! Serio prest decò a vendre l’anima al diaul-.
Dich parelh, las jambas lhi començon a tramolar, coma si lhi manqueisse la terra sot lhi pè.
Una nebla rossa s’auça dai champs a l’entorn, embè un flaire de sorfol. – Bò bò – repet lo choc, donario l’anima al diaul per te veire pus, montanha! -
E maraman pareis un òme grand, uslit, dal morre escur e la barba ponchua. Era vestit de verd e avia un chapel a doas pochas.
Chasqu’un pòl imaginar-se coma sie istaa estonat lo montanhin; totun se fai coratge e lhi demanda:
- Que vòs da mi? – Lo forestier lhi respond: - siu aquì ai tiei comands. Si vòs pus veire la montanha dona-me la tia anima -. Te la dono puèi d’aicì a tres ans si realizes mon desir.- Me la dones puèi après sieis – continua lo forestier – si me dones temps fins a deman matin - . D’acòrdi. – E alora buta ton nom sot lo papier. – Siu ren bòn a escriure – dis lo campanhin. – Duerbe-te una vena embè aguesta agulha e fai un senh sal papier embè ton sang. –
Fach parelh, l’òme da la vesta verda despareis; e subit nombrosas legions de diauls, diaulets e diaulessas pareisson s’la poncha de la montanha, e embè de pics començon l’òbra de destrucion.
En mes a tuchi aquelhi espirits que s’orfantavon lhi avia decò l’òme en verd, que lhi comandava.
Mas lo trabalh era da mal; las doas ròchas resistion.
L’òme en verd frisia perqué avia paor de pas finir drant que faseisse jorn, coma disia l’acòrd.
Un pauc après la mesa nuech, quora lhi pics avion ma que dividut en dui la granda poncha de la montanha, l’espirit maledich vòl controlar l’acòrd per modifiar-lo en fregant lo choc.
Mas quora duerb lo papier, se sent un tapatge tremend, e tota la legion infernala despareis; lo demòni se navisa ma que ent’aquel moment que lo montanhin avia marcat embè una crotz.
D’aquì l’origina des doas ponchas de la Bisimauda produchas dal trabalh d’espirits marrits.
